Użytki zielone są to zbiorowiska roślinne z dużym udziałem traw, bez względu na ich lokalizację i sposób powstania, poddane paszowemu wykorzystaniu. Możemy je podzielić na:
trwałe użytki zielone
krótkotrwałe użytki zielone
Trwałe użytki zielone są najczęściej zlokalizowane w miejscach gdzie uprawa orna jest utrudniona lub niewłaściwa z różnych względów:
wysoki poziom wód gruntowych (doliny rzek, obniżenia terenu)
ukształtowanie terenu (pagórki, stoki)
na torfach i murszach (trwałe zadarnianie ogranicza degradację tych gleb)
Użytki krótkotrwałe zlokalizowane są na gruntach ornych. Włączone w cykl płodozmianowy określane są mianem użytków przemiennych. Ich nawożenie, pielęgnacja i użytkowanie służą osiągnięciu jak najwyższych plonów. Ruń tych użytków charakteryzuje się daleko idącym uproszczeniem.
Użytki krótkotrwałe nie są konkurencją wobec trwałych łąk i pastwisk, lecz stanowią ich uzupełnienie.
Użytki zielone są bezkonkurencyjne w stosunku do innych upraw zarówno porównując suchą masę jak również ilość składników pokarmowych np. białka.
Tab.1 Wydajność różnych roślin
Rodzaj uprawy | Plon s.m. dt/ha | Plon białka dt/ha |
Uprawa na nasiona | ||
Bobik | 35,0 | 10,8 |
Groch | 30,0 | 7,5 |
Kukurydza | 65,0 | 7,3 |
Pszenica | 45,0 | 6,0 |
Lucerna na zielonkę | 120,0 | 21,0 |
Ruń pastwiska: | ||
kupkówkowego | 116,4 | 25,1 |
życicowego | 135,4 | 29,9 |
Siano łąkowe | 80.0 | 10,4 |
Trwałe użytki zielone charakteryzują się zróżnicowanym składem botanicznym, który determinuje ilość i jakość pozyskiwanej paszy. Każdy komponent runi użytków zielonych dysponuje specyficznym, sobie właściwym potencjałem produkcyjnym – tzw. naturalną produktywnością.
Tab.2 Możliwości produkcyjne roślin łąkowych
Produktywność suchej masy dt/ha | Gatunki roślin łąkowych |
Bardzo wysoka (powyżej 100 dt/ha s.m.) | Życica wielokwiatowa, życica westerwoldzka, życica mieszańcowa, mozga trzcinowata, Lucerna siewna i mieszańcowa. |
Wysoka (50-100 dt/ha s.m.) | Kupkówka pospolita, Kostrzewa trzcinowa, kostrzewa łąkowa, życica trwała, wyczyniec łąkowy, rajgras wyniosły, koniczyna łąkowa. |
Średnia (25-50 dt/ha s.m.) | Wiechlina łąkowa, Kostrzewa czerwona, tymotka łąkowa, mietlica biaława, konietlica łąkowa, kłosówka wełnista, koniczyna biała i szwedzka, lucerna nerkowata |
Niska (poniżej 25 dt/ha s.m.) | Mietlica pospolita, drżączka średnia, tomka wonna, grzebienica pospolita, bliźniczka psia trawka, nie uprawne gat. koniczyn i strączkowych. |