Wykorzystanie preparatów aminokwasowych w nawożeniu runi użytków zielonych jako przykład nawożenia w Zielonym Ładzie
Dr hab. inż. Adam Radkowski, prof. UR
Katedra Agroekologii i Produkcji Roślinnej,
Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie,
Produktywność runi użytków zielonych jest wysoka wówczas, gdy posiada optymalne warunki rozwoju. Plonowanie zbiorowisk roślinnych wzrasta, gdy zapewnione zostaną odpowiednie warunki zgodne z wymaganiami poszczególnych roślin.
Od kilku lat w naszym kraju jest obserwowany pogłębiający się deficyt opadów atmosferycznych. Niedobór opadów oraz ich niekorzystny rozkład w okresie wegetacyjnym prowadzi
do pogorszenia plonowania oraz niekorzystnych zmian składu chemicznego roślin. Dodatkowo w miarę intensyfikacji produkcji rolnej, gatunki roślin uprawnych stają się coraz bardziej wrażliwe na niekorzystne czynniki środowiska takie jak: niedobór wody, niskie temperatury oraz porażenie przez choroby grzybowe i szkodniki. Sprawia to, że potencjał produkcyjny roślin nie jest w pełni wykorzystany, pomimo zastosowania wszystkich optymalnych zabiegów agrotechnicznych.
Trawy posiadają fenotypy o dużej plastyczności, których modyfikacja i selekcja może być zrealizowana w krótkim czasie. Trudno zatem uzyskać odmianę w pełni odporną na
niekorzystne warunki wzrostu, choroby i szkodniki, przy jednoczesnym zachowaniu wysokich cech jakościowych, dlatego celowym jest zastosowanie biopreparatów w celu poprawy wzrostu roślin oraz polepszenia kondycji i łagodzenia negatywnego wpływu czynników stresowych.
Biopreparaty wykazują pozytywne odziaływanie na metabolizm traw, stymulują procesy życiowe, niwelują skutki działania niekorzystnych warunków środowiskowych oraz czynników chorobotwórczych. Ich działanie polega na indukcji naturalnej tolerancji roślin w warunkach stresu oraz pobudzenie genetycznie uwarunkowanych cech w kierunku ich potencjalnego, pozytywnego wykorzystania w czasie wzrostu.
Biostymulatory mogą stać się alternatywą dla syntetycznych środków chemicznych stosowanych w ochronie roślin oraz perspektywą dla poprawy wydajności
tradycyjnych nawozów. Biostymulatory zawierają w swoim składzie mikroelementy, hormony, białka, enzymy, aminokwasy oraz innego rodzaju związki, dzięki którym po zastosowaniu uaktywniają się wszelkiego rodzaju procesy zachodzące w roślinie w celu poprawienia wzrostu i rozwoju. Przyczyniają się także do ochrony roślin podczas stresu abiotycznego i biotycznego.
W ostatnim czasie duże zainteresowanie jest preparatami aminokwasowymi.
Aminokwasy wykorzystywane do celów nawożenia roślin, otrzymywane są w wyniku przetwarzania odpadów mięsnych. Białko zwierzęce w wyniku działania silnych kwasów i wysokiej temperatury ulega rozpadowi do polipeptydów, peptydów, aż w końcu do wolnych aminokwasów. Efektem końcowym procesu jest mieszanina 20 białkowych aminokwasów, których wartość pokarmowa dla roślin jest znikoma. Bardzo ważna jest uzyskana forma aminokwasów występująca w dwóch postaciach: lewoskrętnej i prawoskrętnej. Aktywna biologicznie jest tylko forma lewoskrętna i ta może być wykorzystana w nawożeniu. Oznacza to, że tylko połowa z uzyskanych w ten sposób aminokwasów jest wykorzystywana efektywnie. Skuteczniejszym sposobem wytwarzania aminokwasów do nawożenia jest metoda hydrolizy enzymatycznej. Do hydrolizy enzymatycznej wykorzystuje się naturalne enzymy pochodzenia roślinnego i zwierzęcego. Surowiec wprowadza się do reaktorów, w których wraz z wodą znajdują się enzymy, posiadające zdolność modyfikacji struktury molekularnej białek. Na skutek reakcji powstają wolne, w pełni aktywne oraz nieuszkodzone cząsteczki aminokwasów. Proces ten gwarantuje uzyskanie jednorodnego i w pełni wartościowego produktu. Poprzez stosowanie w hydrolizie enzymatycznej enzymów, które są stereo selektywne mamy możliwość uzyskania aminokwasów posiadających strukturę lewoskrętną.
W wyniku hydrolizy otrzymuje się nieuszkodzone aminokwasy, w 99% występujące w biologicznie aktywnej formie lewoskrętnej. Aminokwasy dobrze rozpuszczają się w wodzie i innych rozpuszczalnikach. O rozpuszczalności decyduje pH roztworu. W roztworach o bardzo niskim lub wysokim pH rozpuszczają się najlepiej.
Nawożenie preparatami aminokwasowymi jest metodą, która znalazła zastosowanie niedawno. Stosowanie aminokwasów skraca czas reakcji rośliny na nawożenie. Dostaje ona gotowe białko, które wykorzystuje od razu do budowy swojej masy. W gospodarstwach nawożonych aminokwasami odnotowuje się wyższe pobranie fosforu, potasu, magnezu i wapnia. Stosowanie ich w większych dawkach przyczynia się również do większego pobrania mikroelementów takich jak: cynku, miedzi, manganu i żelaza.
Preparaty aminokwasowe nie odżywiają roślin bezpośrednio, ich działanie polega na stymulowaniu poszczególnych procesów fizjologicznych w roślinie. Ich znaczenie i rola
w procesie wzrostu i rozwoju roślin jest bardzo ważna. W optymalnych warunkach glebowych i pogodowych, organizmy roślinne produkują we własnym zakresie odpowiednią ilość aminokwasów, natomiast w warunkach niekorzystnych takich jak: susza, przymrozki, nadmierne uwilgotnienie czy nasłonecznienie, zostaje zaburzona zdolność produkcji właściwego zestawu aminokwasów lub jest bardzo ograniczona. W takim przypadku, konieczne jest zastosowanie gotowych formuł aminokwasów w postaci oprysku dolistnego lub doglebowego. Stosowanie odpowiednich preparatów aminokwasowych poprawia sytuację kryzysową. Roślina dostając aminokwasy z zewnątrz, nie traci swojej energii na produkcję aminokwasów. Dzięki czemu może przeznaczyć ją na szybszy i lepszy rozwój.
Zalety i korzyści ze stosowania aminokwasów w uprawach
• optymalizacja pobierania przez rośliny dostępnych w glebie składników pokarmowych
• poprawa i usprawnienie metabolizmu wewnątrzkomórkowego oraz fotosyntezy roślin
• zwiększenie odporności i tolerancji roślin na stresy pogodowe (susza, przymrozki, nadmiar wilgoci)
• lepsze wykorzystanie i poprawa skuteczności nawożenia podstawowego NPK
• redukcja szkodliwych związków azotynowych, ewentualnie przenikających do wód gruntowych
• zwiększenie odporności roślin na inwazję chorób i szkodników
• uzyskanie plonu wyrównanego, wydajniejszego, o dużo lepszych parametrach i lepiej przechowującego się.
Aminokwasy można aplikować dolistnie, ponieważ taka forma łagodzi sutki stresu abiotycznego i biotycznego, przyczynia się do zwiększenia plonów i ich poprawy jakości. Z kolei
aplikowanie doglebowe poprawia skład mikroflory glebowej, a to ułatwia przyswajanie składników.
Reasumując można stwierdzić, że stosowanie preparatów aminokwasowych przynosi duże korzyści, dlatego warto rozważyć takie nawożenie na użytkach zielonych. Produkując pasze wysokiej jakości o niskim wpływie na środowisko, rolnictwo w tym przypadku odegra kluczową rolę w rozwoju zrównoważonego systemu żywnościowego w Unii Europejskiej. Zrównoważony system żywnościowy leży u podstaw Europejskiego Zielonego Ładu.
Użytki zielone to nie tylko produkcja pasz, funkcje pełnione przez te powierzchnie można podzielić na: klimatyczne, hydrologiczne, ochronne, filtracyjne, fitosanitarne, krajobrazowe, estetyczno-krajobrazowe czy biocenotyczne.
Użytki zielone poprzez tworzenie specyficznego mikroklimatu spełniają bardzo ważną wspomnianą funkcję klimatyczną. Nad powierzchniami zadarnionymi tzn. nad łąkami i pastwiskami występuje większe nasycenie parą wodną i większa wilgotność powietrza. Użytki zielone są także rodzajem „pompy”, która transpiruje czyli przekazuje wodę z gleby do atmosfery.
Roślinność trwałych użytków zielonych przyczynia się również do oczyszczania atmosfery z zanieczyszczeń pyłowych. Odbywa się to przez nawilżanie, jak i wytrącanie pyłów. Para osiada i skrapla się na unoszących się pyłach, zwiększając ich masę.
Unia Europejska wprowadziła płatność bezpośrednią z tytułu zazieleniania, przez co wspiera rolników, którzy przyjmują lub utrzymują praktyki rolnicze, które pomagają osiągnąć cele środowiskowe i klimatyczne. Poprzez zazielenianie Unia Europejska nagradza rolników za zachowanie zasobów naturalnych i dostarczanie dóbr publicznych, które są korzyściami dla społeczeństwa, a które nie znajdują odzwierciedlenia w cenach rynkowych.
Stąd optymalna produkcja pasz na użytkach zielonych przy użyciu biostymulatorów wpisuje się w podstawy szeroko rozumianego Europejskiego Zielonego Ładu.
Artykuł z katalogu nasiennego 2022 rok.
